موانع ارتباط اجتماعی ناشنوایان با جامعه و اثرهای آن

موانع ارتباط اجتماعی ناشنوایان با جامعه و اثرهای آن

 آیا از خود پرسیده‏ایم که ارتباط موجود در جامعه آن‏قدر صحیح و منطقی است که به قانونمندی ناشنوایان منجر شود؟ مگر نه اینکه یکی از مهم‏ترین اهداف آموزش به ناشنوایان، اجتماعی‏ کردن آنهاست.آیا به عنوان معلم ناشنوا و یا عضوی از جامعه با خود اندیشیده‏ایم که آیا ناشنوایان به هدف فوق دست یافته‏اند؟ و اگر نه علت آن چیست؟این مقاله به بررسی موانع ارتباط اجتماعی ناشنوایان با جامعه و اثرهای آن می‏پردازد.

ارتباط، معنی کلمة انگلیسی (COMMUNICATION) است و در اصطلاح، رفتاری دو جانبه و دو سویه را به شرط وجود بازخورد (FEED BACK) گواهی می‏دهد.

خوانندگان محترم این مقاله به این امر واقف هستند که قرن بیستم را قرن ارتباطات نامیده‏اند. اگرچه قرن ما از برخی جنبه‏های دیگر به نامهای دیگری همچون قرن اتم و قرن فضا نامیده‏ شده، اما به یقین از  بعد فرهنگی نام نیکویی بر این قر ن نهاده شده که همانا ”قرن ارتباطات ” است.

اصولاً روابط فرهنگی از عهد باستان، با ارتباط اقوام و اختلاط آنها حتی از راه جنگ بوجود آمده است. تمدن‏های کهن همچون سومر، آشور، لیدی، فنیقیه و مادها طی قرن‏ها مراوده و ارتباط به نوعی مبادلة فرهنگی دست یافتند، که به شکوفایی فرهنگها منتهی شده است. اختراع خط، اختراع پول، پدید آمدن اصول شهرسازی، … و نهایتاً رسوخ این پیشرفتها به ملل دیگر، ناشی از ارتباط آنها چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح بوده است.

آنچه مایة تعجب است، قانونمند بودن آن جوامع است. سنگ نوشتة حمورابی پادشاه بابل گواه این مطلب است که نظم و انضباط اجتماعی در خور جامعة آن زمان، حاکم بوده، ولیکن اعمال قانون در گرو آگاهی جامعه از آن بوده است و الزاما‏ً ارتباط بین قانونگذار و رعایا می‏بایست برقرار می‏شده است، به این معنی که قانونگذار به وسیلة ارتباطات صحیحی که با مردم داشته، آنان را از محتوای قانون آگاه و از انجام اعمال خلاف قانون برحذر می‏داشته است.

اینجاست که رابطة ارتباطات با قانونمندی جوامع مشخص می‏شود و به عبارت علمی‏تر ارتباط صحیح، با قانونمندی جوامع ضریب همبستگی مثبت دارد.

در ادامة مطلب به ذکر مثالی می‏پردازیم که چندان بیگانه نیست. راننده‏ای که در محدودة بیمارستان قصد بوق زدن دارد، با رؤیت تابلو” بوق زدن ممنوع” از این کار صرف نظر می‏کند. رؤیت تابلو، نوعی برقرار کردن ارتباط بین رعایا و قانونگذار است که به قانونمندی و نظم اجتماعی منجر شده است.

 با بیان مطلب نسبتاً خلاصة فوق به اصل مطلب می‏پردازیم: گفتیم که ارتباطات صحیح اجتماعی به نظم و انضباط اجتماعی منتهی می‏شود، اما آیا از خود پرسیده‏ایم که ارتباط موجود در جامعه آن‏قدر صحیح و منطقی است که به قانونمندی ناشنوایان منجر شود؟

مگر نه اینکه یکی از مهم‏ترین اهداف آموزش به ناشنوایان،” اجتماعی کردن” آنهاست؟

آیا به عنوان معلم ناشنوا یا عضوی از جامعه با خود اندیشیده‏ایم که آیا ناشنوایان به هدف فوق دست یافته‏اند؟ و اگر نه، علت آن چیست؟

با عنایت به مضمون مطالب گذشته، یقیناً یکی از عوامل دست یافتن مربیان ناشنوایان و نیز خود ناشنوایان به هدف فوق نقص ارتباطی موجود در رفتارهاست.

بنابراین ناروانی‏های موجود در ارتباطات، دست یازیدن به اجتماعی شدن ناشنوایان و به تبع آن تعلیم و تربیت آنان را خدشه‏دار ساخته است. ذیلاً برخی از علل ناروانی ارتباط از بعد رفتاری را یادآور می‏شویم.

الف) رفتارهای ترحم آمیز

                این قبیل رفتارها معمولاً از ناحیة خانمها صورت می‏گیرد، چرا که خصلت ذاتی آنها شفقت و مهربانی و دلسوزی است، به خصوص خانمهای آموزگار و دبیر با برتری حس عاطفه که در نهاد ایشان است، معمولاً با منطق عاطفی با مسائل ناشنوایان برخورد می‏نمایند. افراد مذهبی جامعه نیز معمولاً در برخورد با ناشنوایان از این سبک رفتاری پیروی می‏کنند و ترحم به ناشنوایان را به عنوان فریضه دانسته، خود را به اصطلاح شریک غم آنها می‏دانند و معمولاً در حد استطاعت، برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی به ناشنوایان کمک می‏کنند.

                اگرچه رعایت رحم و انصاف در همه‏جا توصیه شده است و به ویژه در فرهنگ اسلامی ایرانی عاطفه نقش برجسته‏ای دارد، لکن باید توجه داشت که رعایت عدالت حکم می‏کند رفتارهای ترحم‏آمیز در حد و اندازة خود مورد استفاده قرار گیرد. از بعد آموزشی، ترحم بی‏مورد منجر به گستاخی، مظلوم‏نمایی، افت بازدهی تحصیلی، شکست جذبة معلمی و از همه مهم‏تر ایجاد حس حقارت در ناشنوایان خواهد شد. در مورد ایجاد حس حقارت می‏توان گفت که دانش‏‏آموز ناشنوا خود را موجودی که مستحق ترحم است، حس می‏کند. اینجاست که حتی در امتحانات نهایی با خواهش و التماس فراوان درخواست کمک کرده، استضعاف خود را یادآور می‏شود و این گناه نابخشودنی بر گردن …

ب) رفتارهای اکراه‏آمیز

                گاهی خانواده‏های مرفه و حتی تحصیل کرده نوعی رفتار ناشی از دوری گزیدن از ناشنوایان را در پیش می‏گیرند، مثلاً چنانچه ناشنوایی در صف اتوبوس یا داخل آن است، با اکراه به او نزدیک می‏شوند، گویی از آن بیم دارند که ناشنوایی به آنها سرایت نماید. اگرچه دلایل متعدد می‏تواند تبیین کنندة رفتار آنها باشد، اما هرچه که هست ناروانی ارتباطی میان آن دسته از مردم و ناشنوایان می‏تواند برای هر دو گروه مشکل‏آفرین باشد. اولین مشکلی که ناشنوایان را تهدید می‏کند، افسردگی و دوری‏کردن آنها از جامعه است. چیزی که ما به عنوان معلم کودکان ناشنوا بارها دیده و شنیده‏ایم این است که دور شدن ناشنوایان از جامعه به فرایند جامعه‏پذیری آنها آسیب جدی رسانده است. اما باید توجه داشت که افسردگی خاطر ناشنوایان برای جامعه نیز مشکل آفرین خواهد بود و حداقل مشکلی که جامعه باید در این طریق تحمل نماید، هزینة بهداشت و درمان روانی آنهاست که اگرچه اعضای جامعه مستقیماً آن را نمی‏پردازند، اما به طور غیرمستقیم و به طرق مختلف از آنان اخذ می‏گردد.

ادامه دارد....