رهنمودهایی برای خانواده ها

رهنمودهایی برای خانواده ها :  

بهترین راه برای پیشگیری از رفتار نا درست ، حمایت از رفتارهای درست است . از هر فرصتی استفاده کنید تا درباره ی قواعد ساده ی رفتاری صحبت کنید سپس از کودکان بخواهید به این قواعد عمل کنند . با رویکردهای زیر می توان کودکان را در جهت عمل به قواعد هدایت کرد : 

- بگذارید کودکان بدانند شما از آنها چه انتظاراتی دارید جمله های ساده ای را به کار ببرید مانند این :

     لطفاً همین حالا اسباب بازیهایت را از این جا بردار.

-                    بی آنکه فرزند خود را بترسانید تذکر دهید وقواعد را برایش یادآوری کنید :  

     پس از آنکه اسباب بازیهایت را جمع کردی ،می توانی با دوستانت بازی کنی .

-                    بهتر است به کودک بگویید چه کاری را باید انجام بدهد نه اینکه چه کاری را نباید انجام دهد .

      لطفاً آرام صحبت کن   به جای   دادنزن

-                     هنگامی که کودک آموزشهای شما را دنبال می کند به او پاداش دهید واگر نافرمانی کرد پی آمد ونتیجه ای برای نافرمانی اش در تظر بگیرید .

    هنگامی که قواعد جایگزین نشده در همه ی موقعیتها پدر ومادر می توانند راههای زیر را در پیش گیرند :

-                    برخی از رفتارهای خشمگینانه  را نا دیده بگیرید اگر خطر ناک نیستند مانند نق زدن ، فحش دادن وکج خلقی . در غیر این صورت ، یعنی اگر یه این رفتار ها واکنشی نشان داده شود  بدرفتاری کودک بیش از رفتارهای مطلوب او موفق به جلب توجه می شود وبنا براین افزایش می یابد .    

-                    در مقابل بد رفتاری تبعیض قایل نشوید در سنی که کودک به اندازه ی کافی رشد کرده که پی آمد ونتیجه ی کارخود را درک کند بازخورد مناسب به رفتارهایش بدهید .

-                    اجازه دهید نتایج کار به کودک درس عبرت بدهد . تا آنجا نتیجه ها را اعمال کنید که امنیت کودک به خطر نیافتد . مثلاً اگر کودک روی دیوار خط کشید مدادرنگی را از او بگیرید و وادارش کنید  دیوار را تمیز کند .

-                    هنگامی که کودکان کوچکتر با هم دعوا می کنند لازم است پدر ومادر میانداری کنند .با زانو زدن کنار بچه ها بهتر می توانید به آنچه آنها توضیح می دهند گوش دهید .از آنها بخواهید درباره ی راههای حل مساله فکر کنند .بچه ها را راهنمایی کنید که راههای دوستانه وغیر خصمانه را پیدا کنند . اگر پیشنهاد های آنها موثر واقع شد به آنها پاداش دهید . اگر موثر نبود آنها باید راه دیگری را آزمایش کنند . اگر یکی از بچه ها دیگری را زد اول با کودکی صحبت کنید که کتک خورده است .به او اجازه دهید هر چه می خواهد بگوید وهرچه را احساس می کند ابراز دارد . از کودک بخواهید به چهره ی  کودک ضارب نگاه کند و آن چه را احساس می کند بگوید .بسیار مهم است که کودک مهاجم بیشتر از بچه ای کتک خورده توجه شما را به خود جلب نکند .

-                    Time out  که گاهی به آن محروم سازی گفته می شود . درکلاس درس نوعی برنامه ریزی شده از همان اخراج است . روشی است که در آن معلم یا خانواده به کودک فرصت می دهد که کمی  آرام شود . برای این منظور یک اتاق کوچک در نظر گرفته می شود که کودک باید مدتی در آنجا بماند . اگر از این روش استفاده می کنید ، زمان باید کوتاه باشد ، یک مکان مشخص امن وتحت نظر را تعیین کنید وکودک را در آنجا قرار دهید . وقتی کودک از آن مکان خارج شد با او درباره ی مشکلش صحبت کنید . 

-                    کتابها ومنابع خوبی با عنوانهای اصلاح رفتار ، تغییر رفتار ، مدیریت رفتار ، مدیریت کلاس توسط مولفان ومترجمان کشور تهیه شده که در کتابخانه ها وکتابفروشیها در دسترس است این منابع را بیابید ، مطالعه کنید وبهره ببرید .

تهیه کننده: ساسان اسدپور

منبع پژوهشکده کودکان استثنایی

ادامه انواع اختلالهای رفتاری و هیجانی

 

 

کاستی توجه وبیش فعالی : نقص توجه ،فزون جنبی ، پر جنب وجوشی یا کلمه های مشابه دیگری نیز برای نامیدن این اختلال به کار می رود . حدود 3 تا 5 درصد کودکان دچار این اختلال می شوند .  از نشانه های آن بی توجهی است به گونه ای که با تراز تحولی او مطابقت ندارد . مشکل اصلی این اختلال الگوی ثابتی از کمبود توجه ، جنب وجوش بسیار وتکانشگری است وآنچه در این اختلال دیده می شود بسیار بیشتر وشدید تر از آن چیزی است که در افراد هم سن یا هم تراز به لحاظ رشد وتحول وجود دارد وطبیعی است . برخی معتقدند که این اختلال را در سالهای اولیه ی کودکی می توان شناسایی کرد وگاهی ادعا می شود نشانه های آن را از دوران نوزادی می شود پیش بینی نمود . بیشتر متخصصان ترجیح می دهند برای تشخیص اختلال تا بزرگتر شدن کودک وآشکار شدن نشانه های بی توجهی در عملکردهای مدرسه وخانه صبر کنند . به طور معمول داروهایی مانند ریتالین ودکسدرین برای کنترل کاستی توجه وبیش فعالی به وسیله ی پزشکان به کار می رود . در کنار درمان دارویی شیوه های مدیریت رفتار وهیجانها و  آموزش مهارتهای اجتماعی در قالب آموزشهای ویژه به کار می رود .

 اختلال بی اعتنایی مقابله ای : دو تا شانزده در صد کودکان را دارای این اختلال می دانند . مشکل عمومی آن الگوی عود کننده ای از منفی بافی ، بی اعتنایی وجسارت ، نافرمانی ورفتار خصمانه با مراجع قدرت است . این رفتار باید به مدت شش ماه مداوم دیده شود . رفتار خرابکارانه ی این کودکان خفیف تر از آن است که در اختلال سلوک دیده می شود وکمتر پرخاشگری به انسانهای دیگر وجانوران دیده می شود . رفتار رایج این کودکان شامل بحث وجدل با بزرگسالان ، سرپیچی ، نافرمانی از دستورهای دیگران ، آزار واذیت مردم ، سرزنش و شماتت دیگران ، کینه جویی وانتقام کشی است.

 اختلال سلوک : پسران شش تا شانزده در صد ودختران دو تا نه درصد به این مشکل مبتلا می شوند . الگویی تکرارشونده از رفتارهای تجاوز به حقوق دیگران وهنجارهای اجتماعی در این اختلال دید ه می شود  . این کودکان همیشه سعی می کنند پدر ومادر را بیازارند ، از خانه فرار می کنند ویا از مدرسه می گریزند ، دیگران را تهدید می کنند یا نسبت به آنها خشونت می ورزند نسبت به انسانها وجانوران بی رحم هستند ، گاهی با مشکلات جنسی ، نوشیدن مواد الکلی ، استفاده ی دخانیات وارتکاب رفتارهای خطر ناک در گیر می شوند .

بی اشتهایی عصبی :  می توان آن را تصور تغییر یافته ی بدنی نامید . بسیاری از نوجوانان که دارای بی اشتهایی عصبی هستند خود را بسیار چاق وبدون جذابیت می دانند . این افراد حد اقل وزن ممکن را برای خود حفظ می کنند . از زیاد شدن وزن خود می ترسند . دیدی واقع بینانه از ترکیب وانداره های بدن خود ندارند . وزن بسیار کم ، پوست خشک ،ریزش موها ،نشانه های افسردگی ، یبوست ، کم بودن فشار خون از علایم این کودکان است .

اوتیسم یا درخود ماندگی : یک اختلال فراگیر تحولی است . تحولی به طور مشخص نابهنجار وآسیب دیده در تعاملهای اجتماعی وارتباطی است . فعالیتها وعلاقه ها کاملاً محدود است . این کودکان اغلب نمی توانند با هم سالان خود ارتباط برقرار کنند وتمایلی به تداوم دوستیها ندارند . آسیب در ارتباط کلامی و غیر کلامی وجود دارد وعمدتاً پیش از سه سالگی بروز می کند .

این مطالب از برگرفته از سایت پژوهشکده کودکان استثنایی است 

انواع اختلالهای رفتاری وهیجانی

انواع اختلالهای رفتاری وهیجانی

اختلالهای انطباقی : کودک نشانه هایی از ویژگیهای هیجانی ورفتاری خود را نشان می دهد که توانایی سازگاری با حوادث ناگوار یا تغییرات در زندگی را ندارد . نشانه ها در طول  سه ماه که فشار روانی یا تغییرات وجود دارد  باید دیده شود وبیش از شش ماه  پس از آنکه  شرایط تمام شد نباید ادامه یابد . درماندگی شخص از آنچه باید در برابر حوادث از خود نشان دهد ، نقص در عملکرد های اجتماعی یا آموزشگاهی ، ترس ، اضطراب ، مدرسه گریزی ، تخریب ، نزاع جویی از جمله رفتارهای این اختلال است . پنج تا بیست در صد کودکان دارای اختلالهای انطباقی هستند .

اختلالهای اضطراب:  اضطراب گروه بزرگی از اختلالها را در بر می گیرد . هراس از مدرسه ، اختلال فشار روانی پس از آسیب دیدگیها ، اختلال اجتنابی ، وسواس فکری وعملی ، وحشت زدگی از جملة این اختلالها هستند . اختلالهای اضطراب گاهی نشانه های بدنی دارند . سر درد ، دل درد ، عرق کردن ،برافروختگی ،تکرر ادرار گاهی نشان از اضطراب دارد . اضطراب به عنوان یک واکنش زود گذر در همه ی کودکان دیده می شود واین هنگامی است که با یک موقعیت استرس زا روبه رو می شوند . اگراضطراب شدید باشد ، مدت طولانی در کودک بماند ، در فعالیتهای روزمره ی کودک اثر بگذارد  ممکن است بتوان آن را اختلال دانست .                                                                                         

اختلال وسواس فکری - عملی : به طور متوسط 5/2 در صد کودکان به این اختلال مبتلا می شوند. تفکرات وسواسی تکانه ها و تصورات دایمی هستند که اجباری و نامتناسب می باشند . منظور ازاجباری آن است که فرد خود خویشتن را ملزم ومجبور به مرور این تفکرات می بیند . شکهای تکراری ،الزام به گذاشتن چیزها در یک ترتیب خاص وتکانه های پرخاشگری از وسواسهای فکری می باشند . منظور از تکانه ها عملهایی است که با محرکهایی درونی برانگیخته می شوند به راحتی بروز می یابند وکنترل و جهت گیری آگاهانه ای بر آنها تقریبا ً وجود ندارد . اعمال وسواسی رفتارها یا فعالیتهای ذهنی تکراری است مانند شستن دست ،وارسی کردن ، دعا کردن ،شمردن . این کارها به قصد کاهش فشار واضطراب انجام می شود . بسیاری از کودکان دارای وسواس ممکن است بدانند که رفتار آنها افراطی و غیرلازم  است  ولی ناخودآگاه به تکرار کارهای روزمره خود کشانده  می شوند و نمی توانند آن را متوقف سازند .                               

اختلال فشار روانی پس از آسیب دیدگی : پس از بروزآسیب دیدگیهای شدید یا تعدادی حوادث پشت سر هم که در زندگی کودک رخ می دهد ،ممکن است چنین اختلالی شکل بگیرد . ترس از مرگ یا آسیب دیدن ِ یکی از نزدیکان یا آموختن چیزهایی درباره ی مرگ وبیماریها می تواند زمینه ساز این اختلال باشد . نشانه های اختلال باید مدت یک ماه پس از مواجهه با عامل ایجاد کننده ی فشار روانی دیده شود . واکنشهای این اختلال در کودکان به صورت ترس شدید ، احساس بدون کمک ماندن ،  کابوسها ی  شبا نه ، ترس از تکرار حوادث ، کرختی در واکنشهای  عمومی یا  برانگیختگیها ی  درونی  دیده  می شود . بچه های کوچکتر مشکلات خود را در بازیهای روزانه شان نشان می دهند یا ممکن است مهارتهایی را که تا آن زمان به دست آورده اند ترک کنند . مانند کنترل ادرار و مدفوع  یا مهارتهای گفتاری .  

خموشی اکتسابی: این اختلال زمانی رخ داده است که کودک یا نوجوان به گونه ای تثبیت یافته در موقعیتهای خاص اجتماعی از صحبت کردن اجتناب کند . خموشی اکتسابی بر پیشرفت تحصیلی کودک اثر می گذارد وارتباط اجتماعی او را مختل می کند. بروز خموشی اکتسابی معمولاً پیش از پنج سالگی است ولی تا زمانی که کودک وارد مدرسه نشده نمی توان درباره ی آن داوری کرد . این اختلال بسیار نادر است ومعمولاً در یک دوره ی چند ماهه ادامه می یابد .با این وجود برخی از کودکان در تمام طول دوران مدرسه از سخن گفتن اجتناب می کنند .

ادامه دارد....