انواع اختلالهای رفتاری وهیجانی

انواع اختلالهای رفتاری وهیجانی

اختلالهای انطباقی : کودک نشانه هایی از ویژگیهای هیجانی ورفتاری خود را نشان می دهد که توانایی سازگاری با حوادث ناگوار یا تغییرات در زندگی را ندارد . نشانه ها در طول  سه ماه که فشار روانی یا تغییرات وجود دارد  باید دیده شود وبیش از شش ماه  پس از آنکه  شرایط تمام شد نباید ادامه یابد . درماندگی شخص از آنچه باید در برابر حوادث از خود نشان دهد ، نقص در عملکرد های اجتماعی یا آموزشگاهی ، ترس ، اضطراب ، مدرسه گریزی ، تخریب ، نزاع جویی از جمله رفتارهای این اختلال است . پنج تا بیست در صد کودکان دارای اختلالهای انطباقی هستند .

اختلالهای اضطراب:  اضطراب گروه بزرگی از اختلالها را در بر می گیرد . هراس از مدرسه ، اختلال فشار روانی پس از آسیب دیدگیها ، اختلال اجتنابی ، وسواس فکری وعملی ، وحشت زدگی از جملة این اختلالها هستند . اختلالهای اضطراب گاهی نشانه های بدنی دارند . سر درد ، دل درد ، عرق کردن ،برافروختگی ،تکرر ادرار گاهی نشان از اضطراب دارد . اضطراب به عنوان یک واکنش زود گذر در همه ی کودکان دیده می شود واین هنگامی است که با یک موقعیت استرس زا روبه رو می شوند . اگراضطراب شدید باشد ، مدت طولانی در کودک بماند ، در فعالیتهای روزمره ی کودک اثر بگذارد  ممکن است بتوان آن را اختلال دانست .                                                                                         

اختلال وسواس فکری - عملی : به طور متوسط 5/2 در صد کودکان به این اختلال مبتلا می شوند. تفکرات وسواسی تکانه ها و تصورات دایمی هستند که اجباری و نامتناسب می باشند . منظور ازاجباری آن است که فرد خود خویشتن را ملزم ومجبور به مرور این تفکرات می بیند . شکهای تکراری ،الزام به گذاشتن چیزها در یک ترتیب خاص وتکانه های پرخاشگری از وسواسهای فکری می باشند . منظور از تکانه ها عملهایی است که با محرکهایی درونی برانگیخته می شوند به راحتی بروز می یابند وکنترل و جهت گیری آگاهانه ای بر آنها تقریبا ً وجود ندارد . اعمال وسواسی رفتارها یا فعالیتهای ذهنی تکراری است مانند شستن دست ،وارسی کردن ، دعا کردن ،شمردن . این کارها به قصد کاهش فشار واضطراب انجام می شود . بسیاری از کودکان دارای وسواس ممکن است بدانند که رفتار آنها افراطی و غیرلازم  است  ولی ناخودآگاه به تکرار کارهای روزمره خود کشانده  می شوند و نمی توانند آن را متوقف سازند .                               

اختلال فشار روانی پس از آسیب دیدگی : پس از بروزآسیب دیدگیهای شدید یا تعدادی حوادث پشت سر هم که در زندگی کودک رخ می دهد ،ممکن است چنین اختلالی شکل بگیرد . ترس از مرگ یا آسیب دیدن ِ یکی از نزدیکان یا آموختن چیزهایی درباره ی مرگ وبیماریها می تواند زمینه ساز این اختلال باشد . نشانه های اختلال باید مدت یک ماه پس از مواجهه با عامل ایجاد کننده ی فشار روانی دیده شود . واکنشهای این اختلال در کودکان به صورت ترس شدید ، احساس بدون کمک ماندن ،  کابوسها ی  شبا نه ، ترس از تکرار حوادث ، کرختی در واکنشهای  عمومی یا  برانگیختگیها ی  درونی  دیده  می شود . بچه های کوچکتر مشکلات خود را در بازیهای روزانه شان نشان می دهند یا ممکن است مهارتهایی را که تا آن زمان به دست آورده اند ترک کنند . مانند کنترل ادرار و مدفوع  یا مهارتهای گفتاری .  

خموشی اکتسابی: این اختلال زمانی رخ داده است که کودک یا نوجوان به گونه ای تثبیت یافته در موقعیتهای خاص اجتماعی از صحبت کردن اجتناب کند . خموشی اکتسابی بر پیشرفت تحصیلی کودک اثر می گذارد وارتباط اجتماعی او را مختل می کند. بروز خموشی اکتسابی معمولاً پیش از پنج سالگی است ولی تا زمانی که کودک وارد مدرسه نشده نمی توان درباره ی آن داوری کرد . این اختلال بسیار نادر است ومعمولاً در یک دوره ی چند ماهه ادامه می یابد .با این وجود برخی از کودکان در تمام طول دوران مدرسه از سخن گفتن اجتناب می کنند .

ادامه دارد....

 

اختـلالـهای رفـتاری وهیـجانی

اختـلالـهای رفـتاری وهیـجانی

تعریف:

اختلالهای رفتاری وهیجانی شامل رفتار وبروز هیجانهایی در کودکان ونوجوانان است که با سن آ‎نها متناسب نیست، ‏‏با وضعیت فرهنگی آنها همخوانی ندارد وشرایط اخلاقی محیط زندگی این گونه رفتارهارا تایید نمی کند . این عدم تناسب در رفتارها وهیجانها بر زندگی عمومی فرد اثر می گذارد ونشانه های آن را در تحصیل زندگی اجتماعی زندگی شخصی ومحیط شغلی او می توان دید  . برخی از نشانه های اختلالهای رفتاری وهیجانی را در همه ی کودکان می توان دید ولی این نشانه ها در برابر فشارهای زندگی وناراحتیها به وجود می آید وموقت و زود گذر است . اختلالهای رفتاری وهیجانی دوام دارند وماندگار هستند ومعمولا در موقعیتهای مختلف زندگی مانند خانه، مدرسه، محل کار و محیطهای اجتماعی دیده می شوند . به علاوه روشهای مرسوم ومعمو ل تربیتی که پدر ومادر یا معلم برای کودکان خود انجام می دهند، درباره ی اختلالهای رفتاری وهیجانی بی  تاثیر است .  

شیوع :

تعداد این کودکان را در بین جمعیت کودکان مدرسه رو بسیار متفاوت گزارش کرده اند . در مدارس ایالات متحد امریکا که کودکان دارای اختلالهای رفتاری و هیجانی در مدرسه های عادی درس می خوانند، تا 2 درصد جمعیت مدارس را از این گروه دانسته اند . تحقیقات انجام شده نشان می دهد که حداقل 6 در صد کودکان دارای این دسته از مشکلات هستند . به هر صورت تعداد این افراد در جامعه و مدارس کم نیست و مشکلات آنها به حدی هست که خانواده ها و معلمان را  به جستجوی  کمک می کشاند وگاه به طور کامل درمانده می کند .

علتها :

درباره  اختلالهای رفتاری وهیجانی نیز مانند بسیاری از اختلالهای رایج دو دسته علت زیستی ومحیطی ذکر شده است . از عوامل زیستی می توان به نقش ارث ، عوامل عصبی  و عوامل بیو شیمیایی اشاره کرد. هر کدام از این عوامل به تنهایی می توانند باعث برخی اختلالها شوند . گاهی نیز دو یا چند عامل در شکل گیری اختلالی نقش بازی می کنند .

    از عوامل محیطی نامطلوب بودن محیط اولیه ی تربیتی ،  وجود الگوی پرخاشگری در بدو ورود به مدرسه ، طرد اجتماعی به وسیله ی هم سالان یا بزرگسالان به خصوص در شکل گیری اختلال سلوک ورفتار ضد اجتماعی ذکر شده است .    در زمینه ی خانواده نیز ارتباط با پدر ومادر و تعامل پدر ومادر با فرزندان در شکل دهی به رفتارها وهیجانهای کودک اثر قابل توجهی دیده شده است .

پرسشهای متداول مراجع به کم توانی ذهنی

 پرسشهای متداول مراجع به کم توانی ذهنی

اطلاعات دقیق و مفصل در بارهٌ تعریف انجمن کم توانی ذهنی آمریکا (AAMR) در سال 2002 از کم توانی ذهنی را کجا می توانم بدست آورم ؟

ویرایش دهم" کم توانی ذهنی : تعریف ،طبقه بندی و نظامهای حمایتی" ،تعریف سال 2002 انجمن کم توانی ذهنی آمریکا AAMR و نظام طبقه بندی مذکور را بطور دقیق و مفصل مورد بحث و بررسی قرار می دهد.این تعریف بیانگر اندیشه ها جدید در بارهٌ کم توانی ذهنی است و شامل ابزارها و راهبردهای مهم به منظور شناسایی کم توانی ذهنی به همراه اطلاعات دقیق و مفصل در باره تدوین یک برنامه فردی از حمایتهای فردی شده است.این تعریف در پایگاه اطلاع رسانی AAMR  در دسترس است.

تعریف رسمی  انجمن کم توانی ذهنی آمریکا AAMR  از کم توانی ذهنی چیست ؟

کم توانی ذهنی یک نوع ناتوانی است که با محدودیتهای عمده در عملکرد عقلانی و نیز رفتار سازشی آنگونه که در مهارتهای مفهومی ، اجتماعی و عملی پیداست ،مشخص می شود.این ناتوانی قبل از 18 سالگی تظاهر پیدا می کند. درک کامل و دقیق کم توانی ذهنی و از جمله فهم این موضوع که کم توانی ذهنی به حالت خاصی از عملکرد اشاره دارد که از کودکی شروع می شود ، می تواند ابعاد مختلفی داشته باشد و سخت تحت تاثیر مثبت حمایتهای فردی شده است. الگوی عملکردشامل شرایط و محیطی است که در آن ،فرد رفتار و تعامل دارد و این الگوی عملکرد نیازمند رویکرد و دیدگاهی چند بعدی و بوم شناختی است که نشانگر تعامل فرد با محیط و پیامد های این تعامل با توجه به استقلال ،ارتباطات ،مشارکت در انجمنها ،مشارکت در مدرسه و جامعه وفاه فردی است.

زمانیکه فردی دارای کم توانی ذهنی تشخیص داده می شود به هنگام تدوین برنامه حمایت فردی شده چه عواملی باید در نظر گرفته شوند؟

به هنگام استفاده از تعریف ،طبقه بندی و نظامهای حمایتی AAMR  متخصصین و سایر اعضای گروه باید :

1.        محدودیتها در عملکرد فعلی را با توجه به بافت فرهنگی فرد و همسالان وی ارزشیابی کنند.

2.       تفاوتهای فرهنگی و زبانی و همینطور عوامل ارتباطی ،حسی،حرکتی و رفتاری را در نظر بگیرند.

3.      در کنار محدودیتهای فردی نقاط قوت موجود را شناسایی کنند.

4.       محدودیتها را آنگونه توصیف کنند که یک برنامه فردی شده از حمایت های مورد نیاز برای آنها قابل تدوین باشد.

5.      برای بهبود عملکرد فرد دارای کم توانی ذهنی حمایتهای فردی مناسب را ارائه کنند.

ناتوانی چیست ؟

ناتوانی به محدودیتهای فردی اطلاق می شود که در کوشش برای رفتار در جامعه نقص یا محدودیتی اساسی را نشام می دهد.یک ناتوانی باید در بافت محیط ،عوامل محیطی و نیاز به حمایتهای فردی شده ، مورد ملاحظه قرار گیرد.

هوش چیست ؟

هوش به یک توانایی ذهنی عمومی اطلاق می شود . هوش شامل توانایی استدلال ،برنامه ریزی ،حل مسائل ،تفکر انتزاعی ،درک افکار پیچیده ،یادگیری سریع و یادگیری از تجارب است. گرچه این چه تعریف کامل نیست اما هوش با استفاده  از نمرات  ضریب هوشی (IQ)بدست آمده از آزمونهای استاندارد ارائه شده بوسیلهٌ یک متخصص آموزش دیده ارائه می شود.با توجه به ملاک عقلانی برای تشخیص کم توانی ذهنی ،این اختلال عموماٌ در صورتی محرز می شود که فرد در یک آزمون ،نمره IQ یی در حدود 70 یا پایین تر داشته باشد.

نمره IQ ی بدست آمده همیشه باید در پرتو خطای استاندارد اندازه گیری ،تناسب و همخوانی با نحوه اجرای آن مورد بررسی قرار گیرد.در حالیکه خطای استاندارد اندازه گیری برای اغلب آزمونهای IQ تقریبا 5 است ،اما سقف آن تا 75 نیز ممکن است افزایش پیدا کند. این نمره ،با توجه به خطای استاندارد اندازه گیری در حدود 2 انحراف استاندارد پایین تر از میانگین است.اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که نمرهٌ IQ تنها یک جنبه از تشخیص کم توانی ذهنی است.محدودیتهای عمده در مهارتهای سازشی و شواهد و قرائن حاکی از بروز ناتوانی پیش از 18  سالگی نیز دو جز مهم دیگر تشخیص کم توانی ذهنی هستند.

رفتار سازشی چیست ؟

رفتار سازشی مجموعه ای از مهارتهای مفهومی ،اجتماعی و عملی است که افراد یادگرفته اند و به این ترتیب با توجه به آنها در زندگی روزمره رفتار مناسبی دارند.محدودیتهای عمده در رفتار سازشی به  زندگی روزمرهٌ فرد تاثیر می گذارند و توانایی پاسخدهی وی را به یک موقعیت خاص یا محیط تحت تاثیر قرار می دهد.محدودیتها در رفتار سازشی با استفاده از آزمونهای استاندارد شده ای که بر روی جمعیت کلی شامل افراد دارای ناتوانی و افراد عادی هنجار شده اند ،قابل تعیین هستند. در این مقیاسهای استاندارد شده ،محدودیتها ی عمده در رفتار سازشی ،از لحاظ عملی بصورت عملکردی تعریف می شوند که حداقل 2 انحراف استاندارد پایین تر از میانگین را در یکی از موارد زیر داشته باشند: (الف)یکی از سه نوع رفتار سازشی که در پی ادامه می آید : مفهومی ،اجتماعی ،یا عملی؛ (ب)نمرهٌ کلی در یک مقیاس استاندارد شده از مهارتهای مفهومی ،اجتماعی و عملی.

به عنوان نمونه مهارتهای رفتاری سازشی (انطباقی)شامل چه مواردی هستند؟

مهارتهای مفهومی :

زبان دریافتی و بیانی

خواندن و نوشتن

مفاهیم پولی

خودگردانی

مهارتهای اجتماعی :

بین فردی

مسئولیت پذیری

خود پنداره

ساده لوحی(احتمال فریب خوردن)

خام اندیشی

پیروی از مقررات

اطاعت از قوانین

اجتناب از قربانی شدن

مهارتهای عملی :

فعالیتهای شخصی در زندگی روزمره از قبیل خوردن ،لباس پوشیدن ،تحرک و توالت رفتن و نظافت.فعالیتهای ابزاری در زندگی روزمره از قبیل آماده کردن غذا ،مصرف دارو ،استفاده از تلفن ،مدیریت مالی یا پولی ، استفاده از وسائط نقلیهٌ عمومی و فعالیتهای خانه داری.

مهارتهای حرفه ای و شغلی

حفظ یک محیط سالم وامن

;حمایت ها شامل چه مواردی می شوند؟

در حدود 15 سال پیش مفهوم حمایت ها مطرح شد و شیوه توانبخشی و ارایه خدمات آموزشی به اشخاص کم توان ذهنی را دگرگون ساخت در رویکرد حمایت ها به جای آنکه فرد را در طبقه های تشخیصی موجود  بگنجانید و او را وادار کنید تا از مدل های خدماتی موجود استفاده  کند، ابتدا نیازهای خاص فرد ارزیابی و پس از آن راهبردها ،خدمات و حمایتهایی به فرد ارایه می شود تا عملکرد وی بهبود یابد.در این رویکرد تغییر نیازهای فرد و شرایط  محیطی در اثر گذشت زمان نیز مد نظر است در دستنامه انجمن آمریکایی کم توانی ذهنی که در سال 1992 تهیه شده موضوع حمایتها بعنوان یک نو آوری مطرح بود که در سامانه ای که در سال 2002 تهیه شده نیز موجود است. در سال 2002 حمایتها بسیار گسترش یافته و کیفیت آنها بهتر شده که نشان از پیشرفتها ی چشمگیر ی دارد که در دهه گذشته روی داده است.

حمایتها منابع و راهبردهای فردی هستند که برای تقویت رشد ،آموزش ،علایق و رفاه فردی که دچار کم توانی ذهنی است ضروری می باشد.حمایت ها را یک والد ،دوست، معلم ،روانشناس ،دکتر یا هر فرد یا موسسه با صلاحیتی می تواند ارایه دهد.

چرا حمایت ها اهمیت دارند؟

تدارک حمایت های متناسب با فرد می تواند عملکرد فردی را بهبود بخشد ،خود مختاری و مشارکت اجتماعی را افزایش دهد و رفاه اشخاص کم توان ذهنی را بیشتر کند.یکی از بخشهای مهم رویکردهای مبتنی بر فرد توجه به حمایتها بعنوان شیوه ای برای بهسازی آموزش ،اشتغال ،تفریح و محیط زندگی کم توانان ذهنی است .

حمایتهای ضروری را چگونه تعیین می کنید ؟

انجمن آمریکایی کم توانی ذهنی توصیه نموده که دست کم در 9 حیطه اصلی یعنی رشد ، آموزش و تحصیل ،امور زندگی در منزل ،زندگی اجتماعی، اشتغال ،بهداشت و ایمنی ،رفتار ،اجتماع ،حفاظت و مسایل حقوقی نیازهای حمایتی فرد باید تحلیل گردد. موارد خاص مربوط به حیطه ها و فعالیتهای حمایتی کدامند؟

فعالیتهای رشدی

فراهمآوری فرصتهایی برای رشد جسمی که شامل هماهنگی چشم و دست مهارتهای حرکتی ظریف و درشت است.فراهم آوری فرصتهایی برای رشد شناختی نظیر استفاده از واژه هاو تصویرها به منظور بازنمایی جهان و استدلال منطقی در مورد رویدادهای واقعی می شود.فراهم آوری فعالیتهای رشدی اجتماعی و عاطفی که باعث تقویت حس اعتماد ،خود مختاری  و قوه ابتکار می شود.

فعالیتهای آموزشی و تحصیلی

تعامل با مربیان ،معلمان و شاگردان و دانش آموزان دیگر

مشارکت در تصمیم سازی در زمینه فعالیتهای تمرینی و آموزشی

یادگیری و بکارگیری راهبردهای مشکل گشایی

بکار گیری فناوری برای یادگیری

یادگیری و استفاده از دروس کاربردی (درک علایم و تابلوها ،حساب، باقیمانده پول و مواردی از این دست )

یادگیری و استفاده از مهارتهای خود مختاری

فعالیتهای زندگی در منزل

استفاده از دستشویی/توالت

رخت شویی و نگهداری لباسها

آشپزی و غذا خوردن

خانه داری و نظافت منزل

لباس پوشیدن

استحمام و توجه به بهداشت فردی و آراستگی ظاهری

کار با لوازم منزل و استفاده از فناوری موجود در منزل

شرکت در فعالیتهای اوقات فراغت در منزل

فعالیتهای مربوط به زندگی اجتماعی

استفاده از وسایل حمل و نقل  عمومی

شرکت در فعالیتهای تفریحی و فعالیتهای مربوط به اوقات فراغت

سر زدن به دوستان و خانواده

خرید کردن

تعامل با آدمهای محل زندگی

استفاده از ساختمانها و محیط های همگانی

فعالیتهای مربوط به اشتغال

یادگیری و بکارگیری مهارتهای ویژه شغلی

تعامل با همکاران

تعامل با سرپرستان

انجام سریع و با کیفیت و ظایف شغلی

تغییر و ظایف شغلی

دسترسی و دستیابی به کمکها و امکانات مداخله ای در زمان بحران

فعالیتهای مربوط به سلامت و ایمنی

دسترسی و دستیابی به خدمات درمانی

دارو خوردن

پرهیز از خطرهایی که به ایمنی و سلامت فرد آسیب می رساند

ارتباط با مراقبان بهداشتی

دسترسی به خدمات اضطراری

حفظ رژیم غذایی

حفظ سلامت بدن

حفظ سلامت روانی/وضعیت هجانی مطلوب

فعالیتهای رفتاری

یادگیری مهارتها یا رفتاری های خاص

یادگیری و اتخاذ تصمیم های مناسب

دسترسی و دستیابی به درمان مشکلات روانی

دسترسی و دستیابی به درمان اعتیاد به سو مصرف مواد

گنجاندن توجیحات فردی در فعالیتهای روزانه

حفظ رفتار جامعه پسند در اجتماع

مهار خشم و پرخاشگری

فعالیتهای اجتماعی

معاشرت داشتن با اعضا خانواده

شرکت در فعالیتهای تفریحی و اوقات فراغت

اتخاذ تصمیم های جزئی مناسب

معاشرت با اشخاصی غیر از اعضا خانواده

دوست یابی وحفظ دوستی

بیان نیازهای شخصی به دیگران                                                                                          

داشتن روابط عاشقانه و صمیمی

کمک کردن و پذیرفتن کمک

فعالیتهای حفاظتی و حقوقی

مدیریت مالی و سرمایه های شخصی

جلوگیری از سو استفاده

احقاق حقوق قانونی و انجام مسئولیت های قانونی

عضویت و مشارکت در سازمانهای حمایتی/خود حمایتی

دستیابی به خدمات حقوقی

انجام کارهای بانکی و نقد کردن چک

آیا انجمن آمریکا کم توان ذهنی همیشه همین تعریف را از کم توانی ذهنی ارایه داده است ؟

اینطور نیست زیرا انجمن آمریکایی کم توانی ذهنی از سال 1908 تاکنون 10 بار تعریف کم توانی ذهنی را تغییر داده است .هرگاه اطلاعاتی تازه مطرح شده یا تغییراتی در کارهای بالینی  رخ داده  یا در زمینه پژوهش علمی دگرگونی هایی پیش آمده ،تعریف کم توان ذهنی تغییر کرده است.در دهمین چاپ کتاب کم توانی ذهنی ،تعریف ،طبقه بندی و سامانه های حمایتی نسبت به چاپ سال 1992 این کتاب به صورتی جامع روز آمد شده و در این رشته و به هر کسی که با کم توانان ذهنی سروکار دارد،اطلاعات مهم و تازه ،ابزارها و راهبردهایی را ارایه می دهد .

علتهای ابتلا به کم توانی ذهنی کدامند؟

علتهای ایجاد کم توانی ذهنی را میتوان به عوامل خطر آفرین زیستی پزشکی ،اجتماعی، رفتاری و تربیتی تقسیم کرد که در طی زندگی فرد و یا در طی نسلهایی از والد به کودک، با هم در تعامل هستند.عوامل زیستی پزشکی به فرایندهای زیستی نظیر اختلالهای ژنتیکی یا تغذیه مربوط است.عوامل اجتماعی به تعامل خانواده و اجتماع مانند تحریک کودک و واکنش گری بزرگسالان مربوط می شود.عوامل رفتاری به رفتارهای آسیب زا مانند اعتیاد مادر به سو مصرف مواد مربوط می شود.

عوامل تربیتی به دسترس پذیری به حمایتهای خانوادگی و تحصیلی مربوط است که رشد روانی را تقویت می کند و مهارتهای سازگاری را افزایش می دهد.عواملی که در یک نسل وجود دارد می تواند بر دستاوردهای نسل بعد از خود اثر بگذارد.با شناخت علتهای بین نسلی می توان برای پیشگیری از اثرات عوامل خطر ساز ،یا معکوس سازی تاثیر آنها از حمایتهای مناسب استفاده کرد.

تهیه کننده : گروه کم توانی ذهنی و چند معلولیتی